Elektrikli ve Elektronik Cihazlar Kanser Yapar mı?

 
Elektrikli ve Elektronik Cihazlar Kanser Yapar mı?

Günlük hayatımızın neredeyse her anı teknolojiyle temas hâlinde geçiyor. Ellerimizde telefonlar, evimizde Wi-Fi, işte bilgisayarlar, yollarda elektrikli araçlar… Bu nedenle insanların aklına aynı soru geliyor:

“Elektrikli ve elektronik cihazlar acaba kansere yol açıyor mu?”

İnternette dolaşan bilgi kirliliği nedeniyle bu soru hem merak uyandırıcı hem de kafa karıştırıcı bir hâle geliyor. Bu yazıda, karmaşık teknik terimlere boğulmadan, bilimsel gerçeklere dayalı, anlaşılır ama detaylı bir inceleme yapacağız.

1. Elektromanyetik Alan Nedir ve Neden Her Yerde?

Elektrikli ve elektronik cihazlar çalışırken etraflarına elektromanyetik alan (EMF) yayar. Bu aslında sıradan bir fizik olayıdır. Bir kablodan akım geçiyorsa, çevresinde az ya da çok bir manyetik alan oluşur.

Bu alanların iki türü vardır:

1) Düşük frekanslı elektromanyetik alanlar (ELF)

• Elektrikli araç motorları
• Evdeki beyaz eşyalar
• Prizler, kablolar
• Trenler, tramvaylar

2) Radyo dalgaları (RF)

• Cep telefonları
• Wi-Fi modemler
• Bluetooth cihazlar
• Telsizler

Her iki kategori de iyonize olmayan (non-ionizing) radyasyon grubundadır.
Bu şu anlama gelir:

DNA’ya zarar verecek enerjileri yoktur.

Radyoloji cihazları (X-ray), CT tarayıcıları veya nükleer radyasyonla karıştırılmamalıdır.

2. “Radyasyon” Kelimesi Neden Yanlış Anlaşılıyor?

Günlük dilde “radyasyon” hep tehlikeli bir şeymiş gibi algılanır. Oysa bilimsel olarak:

• Görünür ışık
• Isı
• Radyo dalgaları
• Bluetooth sinyali

hepsi “radyasyon”dur, ama iyonize olmayan radyasyon. Zararlı olan iyonize radyasyondur ve elektrikli cihazlar bununla hiç ilgisi olmayan şekilde çalışır.

Bir telefonun yaydığı enerjiyi, bir röntgen cihazı ile kıyasladığınızda:

• Röntgen milyonlarca kat daha yüksek enerji taşır.

Bu fark, kanser açısından belirleyici farktır.

3. Elektrikli Araçlar Kanser Yapar mı?

Elektrikli araçlar daha güçlü motorlar ve bataryalar içerdiği için zaman zaman “Manyetik alanı fazla mı?” sorusu gündeme geliyor.

Bilimsel çalışmalar bu soruya oldukça net yanıt veriyor.

Ölçümler Ne Gösteriyor?

Avrupa Birliği Ortak Araştırma Merkezi, ABD Çevre Koruma Ajansı ve bağımsız üniversiteler tarafından yapılan ölçümlerde sürücü kabininde:

• 0.1 – 2 µT aralığında manyetik alan tespit edildi.

ICNIRP’in genel halk için sınırı:

• 200 µT

Yani elektrikli araç içindeki manyetik alan, sınırın yüzde 1'inden bile az.

Günlük Hayat Karşılaştırması

Daha net anlamak için karşılaştıralım:

Cihaz / Ortam	Ortalama Manyetik Alan (µT)
Elektrikli araç içi	0.1 – 2
Elektrikli süpürge	2 – 30
Mikrodalga fırın	1 – 50
Şehir elektrik hatları altı	2 – 10
Manyetik rezonans (MR) cihazı	1.000.000 µT

Görüldüğü gibi, elektrikli araçların manyetik alanı normal ev hayatından çok daha düşük.

Kanser Riski?

Şu ana kadar elektrikli araç kullanımının:

• Beyin tümörü
• Lösemi
• Tiroid, meme, prostat kanseri
• Genel kanser oranı

ile ilişkisini gösteren hiçbir epidemiyolojik kanıt yoktur.

Bilimsel verilerle özet:
Elektrikli araçlar kansere yol açtığına dair hiçbir bulgu yoktur.

4. Telefon, Wi-Fi, Bluetooth Kansere Yol Açar mı?

Konunun en tartışmalı kısmı telefonlar ve Wi-Fi. Çünkü vücudumuza çok yakınlar ve yıllardır hayatımızda.

Peki, bilim ne diyor?

40 Yıldır Araştırılan Bir Konu

Dünya çapında yapılan en büyük çalışmalar şunlardır:

• INTERPHONE (13 ülke)
• Danimarka Kohort Çalışması (358.000 kişi)
• UK Million Women Study (1 milyon kadın)
• US FDA Inceleme Raporu
• NTP ve Ramazzini Enstitüsü Deneyleri

Bu araştırmalar telefon kullanımının:

• Beyin tümörü
• Akustik nörinom
• Glioma
• Meningioma

riskini artırdığına dair tutarlı bir ilişki bulamamıştır.

Neden? Çünkü RF dalgaları DNA’yı kıracak güce sahip değildir.

 

5. “Ama IARC 2B Olası Kanserojen Dedi” Ne Demek?

Bu ifade çoğu zaman yanlış yorumlanır. IARC’ın 2B sınıfında:

• Turşu
• Aloe vera yaprak özleri
• Talk pudrası
• Çok sıcak içecekler (65°C üstü)

gibi maddeler de vardır.

Bu kategori:

“Kesin kanıt yok, ihtimal düşük, ama araştırmalar devam etsin” anlamına gelir.

Yani RF dalgalarının 2B olması, “kanser yapıyor” demek değildir.

 

6. Peki Evdeki Elektrikli Cihazlar?

Evde kullanılan:

• Televizyon
• Saç kurutma makinesi
• Çamaşır makinesi
• Bilgisayar
• Elektrikli fırın

gibi cihazlar yalnızca düşük seviyeli EMF üretir. Üstelik bu seviyeler:

• Mesafe arttıkça hızla azalır
• Duvar ve mobilyalar tarafından zayıflatılır

Ev ortamında EMF maruziyeti neredeyse her zaman güvenlik sınırlarının çok altındadır.

 

7. Peki Ya Çocuklar Daha mı Hassas?

Bilimsel araştırmalar çocukların elektromanyetik alanlara yetişkinlerden daha hassas olduğunu göstermemektedir.

Uzun süreli çocuk takip çalışmalarında (Danimarka, Fransa, İngiltere) RF maruziyeti ile çocukluk çağı beyin tümörü veya lösemi arasında ilişki bulunmamıştır.

 

8. Kanser için Gerçek Risk Faktörleri Neler?

Elektrikli ya da elektronik cihazlar kanserle ilişkilendirilmezken, gerçek risk faktörleri çok daha iyi biliniyor:

• Sigara
• Obezite
• Hava kirliliği
• İşlenmiş et tüketimi
• Alkol
• Genetik yatkınlık
• UV radyasyonu
• Kimyasal toksinler

Kansere sebep olan faktörler bilimsel olarak netleşmiş durumdayken, EMF maruziyeti bu listeye girecek seviyede değildir.

 

9. Sonuç: Bilim Ne Söylüyor?

Tüm verileri özetleyelim:

✔ Elektrikli araçlar çok düşük seviyede elektromanyetik alan üretir.
✔ Bu seviyelerin kanser riskini artırdığına dair hiçbir kanıt yoktur.
✔ Telefon, Wi-Fi ve Bluetooth cihazları kansere yol açtığına dair bulgu yoktur.
✔ İyonize olmayan radyasyon DNA’ya zarar vermez.
✔ Evdeki elektrikli cihazlar günlük yaşantının doğal, güvenli bir parçasıdır.
✔ Büyük küresel sağlık kurumları (WHO, FDA, ICNIRP) EMF maruziyetinin kanserle ilişkisini destekleyen bir kanıt bulmamıştır.

Sonuç:
Bilimsel literatüre göre elektrikli ve elektronik cihazlar, günlük kullanım seviyelerinde güvenlidir ve kansere yol açtıkları gösterilmemiştir.

KAYNAKLAR:

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) – Electromagnetic Fields and Public Health

Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) – Non-Ionizing Radiation Monographs

International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP) – EMF Exposure Guidelines